Informeel leiderschap
Inspirerende persoonlijkheden of lastpakken?
- Rubriek
- Artikel
- Datum
- 24 november 2022
- 4 minuten leestijd
Misschien heb je er nog nooit van gehoord, maar je hebt er vast al eens eentje ontmoet: een informele leider. Het is een natuurlijke leider die mensen verbindt, aanstuurt en doelen nastreeft – zonder dat dit bij zijn of haar takenpakket hoort. Wie is die leider en wat betekent dit gedrag voor een organisatie? Is een informele leider een must-have, of juist een dwarsligger? En wat hebben ze eigenlijk van ‘formele leiders’ nodig?
We vroegen het Peter van Lonkhuyzen, auteur van het managementboek ‘Informeel leiderschap: leidinggeven zonder de baas te zijn.’
Informeel leiderschap, wat is dat eigenlijk?
Bij informeel leiderschap denk je misschien aan een leider zonder stropdas. Maar een informeel leider is iemand die leidt zonder formele autoriteit. Deze persoon neemt zelf initiatieven en betrekt anderen daarbij. Het zijn mensen die vinden dat zaken anders moeten, of gemotiveerd zijn iets aan te pakken of op te zetten.
“Het is eigenlijk heel bijzonder als je erover nadenkt. Informele leiders worden niet beloond voor hun werk, en het is vaak onduidelijk of hun project überhaupt slaagt. Maar toch zijn ze gemotiveerd. Ze worden actief, overtuigen anderen, overwinnen weerstand en steken er veel (vrije) tijd in,” vertelt Peter.
De informeel leider is de persoon op de werkvloer die een verouderd proces uit zichzelf wil aanpassen, iemand die het jaarlijkse bedrijfsfeest organiseert, of een buurtinitiatief leidt. Ze zijn overal. Maar zijn deze leiders een meerwaarde, of ben je ze liever kwijt dan rijk?
Ben je de informeel leider liever kwijt dan rijk?
Informele leiders worden vaak als dwarsliggers gezien. Ze bemoeien zich met zaken waar ze niet over gaan, of leggen de vinger op de zere plek als ze opmerken wat er anders kan. Maar het grote verschil met een onruststoker en informele leiders, is dat de laatsten op een positieve manier met hun werk bezig zijn.
Ze proberen om hun eigen projecten van de grond te krijgen en weten anderen met hun enthousiasme mee te krijgen.
Niet verkeerd dus. Maar toch weten organisaties niet altijd hoe ze ermee om moeten gaan. Maar hoe je een informeel leider ziet, is vooral afhankelijk van je eigen benadering.
De informeel leider is proactief, initiatiefrijk en betrokken
“De meeste organisaties ervaren informele leiders als positief. Ze zijn goed voor de werkcultuur, geven een positieve sfeer, en brengen nieuwe ontwikkelingen tot stand,” vertelt Peter. Hij gaat verder: “Daarnaast zijn het vaak initiatiefrijke mensen die proactief meedenken over de organisatie. Het zijn over het algemeen heel betrokken mensen.”
De informeel leider is tijdrovend en brengt onrust
Maar tegelijkertijd kost een informeel leider tijd en kunnen ze voor onrust zorgen. Het zijn namelijk niet altijd de makkelijkste mensen. Peter: “Want juist omdat ze hun eigen ideeën hebben over hoe het werk zou moeten worden gedaan, kan dat botsen met hoe het management het graag ziet.”
Zo ga je als organisatie om met informeel leiderschap
Of een informele leider een waardevolle toevoeging, of juist een lastpak is, is dus afhankelijk van hoe ze worden benaderd. Zo ga je als organisatie om met informeel leiderschap:
- Geef de leider de ruimte. Dit werkt in het voordeel van de organisatie, en helpt de leider én het project zegevieren.
- Besef dat leiders een belangrijk onderdeel zijn van je bedrijfscultuur. Toon waardering door erkenning te geven, en te vieren dat deze initiatieven worden opgezet. “Geef ze de aandacht die ze verdienen. Zet de mensen in het zonnetje en toon op deze manier dat je er blij mee bent. Doe je dat niet, dan kan het inderdaad voor onrust zorgen,” vertelt Peter.
Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is een balanceer-act voor het management, en er is vaak geen beleid over hoe ze de kwaliteiten van deze leiders kunnen inzetten. Peter ziet dan dat daar nog veel te behalen valt.
Hoe kan een organisatie een informeel leider verder ondersteunen?
Van informele leiders worden vaak vaardigheden gevraagd waarvoor ze niet opgeleid zijn. Managementtrainingen zijn ook doorgaans gericht op formeel leiderschap. Toch kun je als organisatie de informeel leider ondersteunen. Door een informeel leider te coachen of cursussen aan te bieden, kan hij of zij groeien in deze (informele) rol.
Dit zijn de focusgebieden:
- Erken hun motivatie en frustraties
Zie je iemand die lastig is en zijn eigen mening heeft? Ga er dan niet vanuit dat die persoon negatief is. Het kan zijn dat die het anders wil, en als de informeel leider de ruimte krijgt, zet hij of zij vaak snel z’n schouders eronder om het gedaan te krijgen.
- Leer de informeel leider delegeren
Informele leiders zijn solistisch, en ze hebben hun gedachten over bepaalde zaken. Informeel leiders vinden het lastig om te delegeren. Ze blijven alles vaak zelf doen, waardoor de kans op burn-out bij dit soort mensen groter is.
- Leer informele leiders communiceren
Informele leiders vinden het lastig om te communiceren over hun project. Ze gaan ervan uit dat de ander snapt wat ze bedoelen. Goed communiceren over het project voorkomt frustratie en zorgt ervoor dat projecten vaker succesvol afgerond kunnen worden.
Verder is het belangrijk dat je informeel leiders niet meteen per se het aanspreekpunt van hun project maakt. Dat wordt nogal eens gedaan. Logisch, want je ziet hun enthousiasme en wil ze daarin ondersteunen. Maar informeel leiders hebben vaak baat bij het informele stukje van hun rol. Het geeft ze namelijk de ruimte om het zelf in te richten, zonder dat ze direct het aanspreekpunt zijn geworden.
Is informeel leiderschap een toevoeging voor jouw organisatie?
Dat is iets wat je zelf in handen hebt. Ondersteun de informele leiders in jouw omgeving door ze de juiste tools te geven. Bekijk onze populaire training Leidinggeven zonder macht.
