Nieuw leiderschap voor een creatief leerklimaat

De Master Human Development

De Master Human Development (MHD) richt zich op mensen uit alle organisaties. ‘In de praktijk komen de studenten vooral uit de zorg, onderwijs en de financiële wereld. Men heeft vaak een onderwijskundige, veranderkundige of HR-achtergrond’ volgens Robert-Jan Simons. Men is intrinsiek gemotiveerd en wil zich met deze master verbreden; kennis maken met verwante mensgerichte vakgebieden en de samenhang tussen mens, teams en organisatie leren zien. De MHD is geen beroepsopleiding maar richt zich op mensen die als adviseur, manager of trainer werkzaam zijn. Een deel van de deelnemers heeft een eigen bureau.

Multidisciplinair

In hun werkpraktijk blijkt dat er multidisciplinair gewerkt moet worden en dat dit ondanks een rijke ervaring best moeilijk is. In de meeste reguliere opleidingen in HBO en WO is het interdisciplinaire perspectief namelijk niet zo sterk aanwezig. De behoefte van de deelnemers is vooral om de eigen praktijk met wetenschappelijke inzichten te verbinden. Na afloop van de master geeft men aan beter beslagen ten ijs te komen en een betere gesprekspartner te zijn. Ook blijken de oud-studenten van de MHD meer geïnspireerd te zijn om nieuwe dingen te gaan doen. En om zichzelf te blijven ontwikkelen richting het brede perspectief. Men is erg enthousiast over de nieuwe inzichten, contacten met medestudenten en de docenten.

Ervaringsleren

Een typerende module van de MHD is ‘leren en innoveren’ waarbij het werkplekleren en integreren van verandermanagement en leren centraal staat. Ervaringsleren is kenmerkend voor de sociaal-constructivistische benadering van leren. Neurobiologisch onderzoek toont aan dat het regelmatig geconfronteerd worden met nieuwe en moeilijkere uitdagingen nieuwe verbindingen in de hersenen aanmaakt en oude, niet meer functionele verbindingen afbreekt. Deze wijsheid wordt aansprekend gesymboliseerd door de film Finding Nemo waarbij de faalangstige vader Marlin door de noodzaak van het opsporen van zijn zoon Nemo buiten zijn comfortzone gaat en tijdens zijn avonturen persoonlijk groeit. Hij wordt daarbij begeleid door de coach Dory. Op het einde van de film is Marlin een leider van de vissengemeenschap op het rif geworden.

Nieuw leiderschap

In moderne organisaties is, naast het ontwikkelen van specifieke competenties, een brede persoonlijke vorming belangrijk; dat maakt flexibel. Vorming gebeurt al doende en is vooral het resultaat van informeel leren of ervaringsleren. Deze vorm van leren is minder voorspelbaar en staat enigszins op gespannen voet met de op beheersing gerichte cultuur waarin zowel managers als onderwijskundigen zijn geschoold.

‘Het grote misverstand is dat je ervaringsleren niet kunt organiseren of dat dit alleen kan door een vorm van formeel leren te organiseren’ aldus Robert-Jan. Employability, wendbaarheid en duurzaamheid kunnen door diverse vormen van ervaringsleren in organisaties geleidelijk ontwikkeld worden. Daarvoor worden bij voorkeur geen speciale functies of 70-20-10 rollen gecreëerd. Want dan blijven de waan van de dag en werkleertrajecten gescheiden. Het is de kerntaak van elke manager om werken en leren te verbinden.

De huidige trend naar agile heeft bij sommige organisaties complete managementlagen verwijderd; het is nu onduidelijk wat de gevolgen daarvan zijn voor verbinden, reflecteren en leren. Misschien moeten we niet zozeer minder managers als wel managers met een andere mindset. Een bewustzijn gericht op het organiseren van een inspirerend werkleerklimaat en sociale innovatie, in plaats van op hiërarchie en beheersing.

Veel moderne organisaties zijn verstikkend voor innovatief gedrag, De cultuur is gericht op efficiënt produceren en foutloos leveren. Dat verdraagt zich slecht met experimenteren en conceptueel denken Leiders in zo’n conformistische cultuur doen er goed aan om ruimte te maken voor een ‘Rebellenclub’, ‘Bende van de Zwarte Hand’ etc. Daarmee faciliteert de leider ideevorming, vernieuwing en innovatie.

Lerende schoolleiders

Op dit moment zijn er in het onderwijs allerlei vernieuwingen die lijken op wat in de jaren ’90 het Nieuwe Leren heette. Dat vraagt om nieuw leiderschap bij scholen. In de beroepsstandaard van het Register schoolleiders primair onderwijs zijn vijf aspecten van effectief leiderschap vertaald in vijf basiscompetenties. Deze basiscompetenties vinden we ook in de Master Human Development terug. Daarom kunnen schoolleiders een deel van de voor het register benodigde competenties in de MHD verwerven.

#1. Visie-gestuurd werken
Dit staat zeer centraal in de MHD. De schoolleider en andere MHD-ers geven leiding aan het ontwikkelen en concretiseren van een gezamenlijke visie op onderwijs en dragen deze visie uit teneinde onderwijsprocessen en leerresultaten te optimaliseren.

#2. In relatie staan tot de omgeving
Strategisch en ondernemend leidinggeven betekent kijken wat er bij andere scholen en in andere organisaties gebeurt. De MHD-er (schoolleider) anticipeert op ontwikkelingen in de omgeving en beïnvloedt deze doelbewust vanuit ondernemerschap, teneinde onderlinge relaties, werkprocessen en leerresultaten te optimaliseren. Met name goede relaties met ouders verbeteren de schoolprestaties enorm.

#3. Vormgeven aan organisatiekenmerken vanuit een onderwijskundige gerichtheid
De schoolleider, manager geeft in dialoog met medewerkers vorm aan organisatiekenmerken vanuit kennis van hun onderlinge samenhang en met het oog op het optimaliseren van de leerlingenresultaten in een brede context. Onder organisatiekenmerken verstaan we structuur, cultuur, onderwijsorganisatie, personeel en faciliteiten. Dit ‘blauwe’(formele) veranderen’ staat minder centraal in de MHD omdat in de vooropleidingen van veel studenten dit al aan de orde is geweest.

#4. Hanteren van strategieën t.b.v. samenwerking, leren en onderzoeken op alle niveaus
De leider hanteert leiderschapsstrategieën die gericht zijn op het bevorderen van samenwerking, leren van medewerkers / leraren en onderzoek op alle niveaus binnen de organisatie teneinde de school- en onderwijsontwikkeling te bevorderen. Vormen van leiderschap die samenwerking, leren en onderzoek bevorderen zijn transformatief, moreel, inspirerend, onderzoeksmatig en gedeeld leiderschap. Deze competentie is belangrijk in de MH die modules over samenwerken en coaching bevat. Praktijkgericht onderzoek komt in de hele master voor.

#5. Hogere orde denken
Systeemdenken zit in de hele master verweven. De leider moet ‘beyond the information given’ kunnen gaan aldus Robert-Jan. Hij stelt de kritische vragen, gaat de diepte in en analyseert zaken diepgaand op basis van adequate informatieverzameling en vanuit alternatieve denkmodellen, en brengt ze in verband met alle factoren in de bredere organisatie. Bij de MHD leren de studenten meerdere perspectieven kunnen bevatten en integreren tot multiperspectief. Studenten leren ook ‘het grote plaatje zien door bij elkaars organisatie op bezoek te gaan.

Prof. dr. Robert-Jan Simons is bij Schouten & Nelissen University eindverantwoordelijk voor de Master Human Development (MHD). Hij is bij deze unieke Masteropleiding tevens docent, inhoudelijk verantwoordelijke en scriptiebegeleider. Hij is ook een van de auteurs van het boek Mensenorganisaties (Thema, 2016) waarvoor hij samen met Suzanne Verdonschot het hoofdstuk ‘Nieuwsgierig zijn: Van een passieve, volgende houding naar en actieve, onderzoekende houding’ schreef.

BEKIJK DE MASTER HUMAN DEVELOPMENT

Lerarenbeurs voor scholing

Een leven lang leren. Ook van een docent en schoolleider vraagt dit om continu in ontwikkeling te zijn en te streven naar de beste versie van jezelf. De lerarenbeurs voor scholing maakt het mogelijk om de erkende masteropleiding Human Development met een flinke vergoeding te kunnen volgen. Ontdek de mogelijkheden.

MEER OVER DE LERARENBEURS