Welke organisatiecultuur past bij mij?

Wat is een organisatiecultuur?

Een organisatiecultuur is een aangeleerd systeem dat alle mensen die bij een organisatie werken met elkaar delen en dragen. Zie het als de collectieve mindset of mentale programmering, zoals cultuurexpert Geert Hofstede dat zo mooi verwoordt. De bedrijfscultuur is de manier waarop leden van een organisatie met elkaar omgaan en de sfeer die de organisatie onderscheidt van andere organisaties. De cultuur bepaalt of gedrag wel of niet geaccepteerd wordt op de werkvloer en heeft invloed op veel zaken, zoals het gedrag van medewerkers, hun werkgeluk, betrokkenheid en functioneren.

Welke organisatieculturen zijn er?

Er zijn veel soorten organisatieculturen. Een cultuur is nooit 100% goed of slecht, hooguit meer of minder passend bij de bedrijfsmissie. Een bepaald type organisatiecultuur kan helpen de organisatiedoelen te behalen. Zo is de bedrijfscultuur een belangrijke factor voor het wel of niet thuis en veilig voelen van medewerkers en het ontstaan van sociale cohesie. Hoe meer medewerkers zich betrokken voelen bij elkaar en de organisatie, hoe harder ze werken en hoe creatiever, loyaler en coöperatiever ze zich opstellen. En hoe meer succes de organisatie behaalt.

Een manier om verschillende organisatieculturen te onderscheiden, is te kijken wat centraal staat in de organisatie. Is dat de mens, innovatie, beheersing of het resultaat?

• Mensgerichte organisatiecultuur 

In een mensgerichte organisatiecultuur draait het om de medewerkers. Het wij-gevoel en groepsdenken overheersen. Klanten en leveranciers worden als partners gezien en teams functioneren als een soort familie. Medewerkers helpen elkaar groeien en er wordt volop samengewerkt.

• Innovatieve organisatiecultuur 

Het ontwikkelen van nieuwe producten of diensten, daar gaat het over in een innovatieve organisatiecultuur. Er wordt ingespeeld op een snel veranderende markt en medewerkers worden continu gestimuleerd met ideeën te komen en creatief te denken. Stilstand is achteruitgang.

• Beheersgerichte organisatiecultuur 

In dit type organisatiecultuur zijn regels en procedures belangrijk. Er is een hiërarchische cultuur; managers zijn verantwoordelijk voor coördinatie en organisatie. In de strategische doelen en plannen vind je woorden als stabiliteit, efficiëntie en voorspelbaarheid terug. Deze beheersgerichte cultuur zie je bijvoorbeeld bij overheidsinstellingen.

• Resultaatgerichte organisatiecultuur 

In een resultaatgerichte organisatie is sprake van concurrentie en draait alles om het eindproduct, winst en marktleiderschap. In deze organisatiecultuur wordt veel naar productiviteit, taakgerichtheid en efficiency gekeken. Alles en iedereen werkt met hetzelfde doel voor ogen en de strategie is meestal agressief.

Waaruit bestaat een organisatiecultuur?

Een bedrijfscultuur bestaat uit alle gedragsregels en symbolen, gewoonten en rituelen, normen en waarden en doelen en verwachtingen in de organisatie. De kernwaarden zijn hierbij het zwaartepunt of de kern. Deze waarden worden door iedereen nageleefd en zijn een leidraad voor hoe je je hoort te gedragen. Voorbeelden van kernwaarden zijn integriteit, vriendelijkheid, openheid, flexibiliteit en samenwerking. 

Een laagje minder diep in de organisatiecultuur vind je de rituelen. Deze activiteiten bepalen een groot deel van de sfeer, denk aan het jaarlijkse personeelsfeest, de gezamenlijke teamstart en het taartmoment op verjaardagen. Ook rolmodellen bepalen de heersende bedrijfscultuur. Misschien gaan er nog altijd verhalen rond over de oprichter? Of hebben jullie een gezamenlijk voorbeeld dat wordt nagestreefd? Tot slot zijn symbolen de zichtbare elementen van de bedrijfscultuur. Dit zijn gangbare woorden binnen het vak, veelgebruikte beelden, logo’s, de huisstijl, bedrijfskleding etcetera.

We zeiden hiervoor dat de organisatiecultuur kan helpen bij het bereiken van doelen en succes. Heb je het idee dat de cultuur hier niet (meer) bij helpt, dan kun je de cultuur in stapjes veranderen door op bovenstaande fronten bepaalde beslissingen te nemen. Denk aan het invoeren van een nieuwe werkwijze of traditie of het delen van bepaalde verwachtingen met de medewerkers.

Welke organisatiecultuur past bij jou?

Het is fijn om te weten welke organisatiecultuur bij je past. Weet je dit eenmaal, dan kun je er rekening mee houden in je zoektocht naar een (nieuwe) baan. Maar hoe kom je erachter welke cultuur matcht met jou? Onze tip: kijk goed naar je eigen karaktereigenschappen. 

Probeer deze eigenschappen vervolgens te koppelen aan één van de vier soorten organisatieculturen. Ben jij iemand die altijd beter wil zijn dan de ander en een kick krijgt van scoren? Dan voel je je waarschijnlijk thuis in een resultaatgerichte cultuur. Hou je van zekerheid en structuur en minder van risico’s? Dan past een beheersgerichte cultuur beter. Het kan ook zijn dat jij iemand bent die continu denkt hoe iets beter of anders kan en dat je bij jou moet zijn voor vernieuwing en frisse ideeën. In dat geval is de innovatieve organisatiecultuur een match met jou. Tot slot is er de mensgerichte cultuur. Die is op jouw lijf geschreven als je sociaal bent, graag samenwerkt met anderen en allergisch bent voor autoritaire leidinggevenden die weinig oog hebben voor je privéleven.

Hoe herken je de cultuur binnen een bedrijf?

Als je eenmaal weet in welk type organisatiecultuur je wilt werken, wil je er natuurlijk achter komen welke cultuur er heerst bij de organisatie van jouw voorkeur.. Waar let je bijvoorbeeld op tijdens het sollicitatieproces? Wat kun je doen, bekijken, lezen of vragen om de cultuur van een organisatie boven water te krijgen?

• Bekijk de website en social media

Vaak wordt op de ‘werken bij’ of ‘over ons’ pagina iets verteld over de sfeer en organisatiecultuur. Ook uit de posts op social media kun je veel informatie halen. Worden successen en mijlpalen samen gevierd? Zijn medewerkers vaak aan het woord of draait alles om het product?

• Vraag rond in je netwerk

Is er iemand in je omgeving die bij het bedrijf werkt of heeft gewerkt? Of ermee heeft samengewerkt? Jouw netwerk is de perfecte bron voor informatie over nieuwe mensen of omgevingen.

• Observeer en luister goed

Het sollicitatiegesprek is natuurlijk het uitgelezen moment om te beoordelen of een organisatie en de mensen bij jou passen. Kijk goed rond, bijvoorbeeld naar hoe de receptioniste je ontvangt en hoe het pand is ingericht. Hoe gaan mensen onderling met elkaar om en welk taalgebruik hoor je op de gang? Ook het sollicitatietraject zelf kan je veel vertellen. Hoe word je benaderd? Is het makkelijk of juist moeilijk om iets in te plannen? Wie voert het eerste gesprek en met hoeveel mensen ga je praten gedurende het traject?

• Stel vragen over de organisatiecultuur

Ook cultuurgerichte vragen stellen geeft je antwoorden. Hoe hecht zijn collega’s met elkaar? Worden er ook buiten het werk om dingen georganiseerd? Is er veel ruimte voor eigen inbreng en initiatief? Hoe worden besluiten genomen?

Eén ding is zeker: als je werkt in een organisatiecultuur die goed bij je past, functioneer je op je best. Je bent onder gelijkgestemden en voelt je thuis. Past de bedrijfscultuur niet goed bij je, dan zul je merken dat je motivatie afneemt en je minder werkplezier ervaart. Alle reden dus om voor jezelf vast te stellen binnen welke van de verschillende organisatieculturen jij het best tot je recht komt en welke je absoluut moet vermijden!

Wil je meer weten over soorten organisatieculturen, bedrijfsstructuren en organisatieontwikkeling? Bekijk de HBO module Organisatiekunde en maak jezelf nog sterker op bedrijfskundig vlak.

BEKIJK HBO MODULE ORGANISATIEKUNDE