Blog Camiel en Marieke: "Hokjesdenken"

From: Camiel Gielkens <camiel.gielkens@schoutenglobal.com>
Sent: donderdag 11 november 2021
To: Marieke Schouten <marieke.schouten@schoutenglobal.com>
Subject: brief

Hi Marieke,

In ons vakgebied maken we vaak gebruik van persoonlijkheidstesten zoals DISC, MBTI of Belbin. Deze testen helpen enorm om je gedrag en communicatiestijl beter te doorgronden. Ze creëren bewustzijn. En zoals we allemaal weten is bewustzijn de eerste stap naar verbetering. Echter, de wetenschappelijke onderbouwing van veel van deze persoonlijkheidstesten is er niet of nauwelijks en voor mij eigenlijk nog belangrijker; ze geven onvoldoende erkenning aan het feit dat iedereen gewoon anders en dus uniek is. We proberen een heel complex iets, ons gedrag, te vangen in categorieën. Dat helpt, maar is niet altijd nuttig.

Met die ervaring en vanuit dat perspectief kijk ik ook naar de discussie over diversiteit en inclusiviteit. Wat is het toch gemakkelijk om de wereld in te delen in witte of donkere mensen, hipsters, Limburgers, protestanten, nerds etc. Dit zijn allemaal simplificaties. Ze doen geen recht aan het gegeven dat iedereen verschillend en eigen is. Maar net als bij de persoonlijkheidstesten hebben ze wel een waarde. Zonder die categorieën is het naar mijn mening veel moeilijker om bepaalde situaties en mensen te begrijpen en in te schatten.

Waar gaat het mis? Dit gebeurt volgens mij wanneer een persoonlijkheidstest een waarheid met (waarde)oordelen wordt. “Ik ben nu eenmaal een type…..”. Oftewel: ik kan er dus niks aan doen. Het gaat mis als we denken dat een Limburger zoals ik per definitie anders is dan een Noord-Hollander. De categorieën worden dan een waarheid die niks meer van doen hebben met de werkelijkheid.

Wat kunnen we beter doen? Ik blijf DISC gebruiken daar waar ik denk dat het waarde toevoegt. Ook het denken in groepen wil ik helemaal niet loslaten. “Wij” van Schouten & Nelissen zijn allemaal Sterkmakers. En het is alleen maar leuk dat “wij” Nederlanders het volkslied zingen voorafgaand aan een voetbalwedstrijd. 

Groepen zijn dus niet uitsluitend fout of slecht. Maar wat we wel moeten doen is ons er heel erg van bewust zijn dat de categorieën die we gebruiken en de stereotypes die daaruit voortkomen per definitie niet compleet zijn. Daarom moeten we dus continue nieuwsgierig zijn naar wat wel en wat niet klopt. Hierin is het belangrijk om voortdurend te schakelen tussen het denken in groepen en kijken naar het individu. En daarbij maakt het nogal een verschil of je werkt vanuit een ‘groei mindset’ of een ‘fixed mindset’.

In onze programma’s nodigen we mensen met verschillende persoonlijkheidskenmerken uit om met elkaar in gesprek te gaan over de uitkomsten van hun test, wat dat betekent voor de manier waarop ze samenwerken en wat ze hier mogelijk in kunnen verbeteren. Laten we ook buiten onze programma’s de moed hebben om met anderen in gesprek te gaan over wie ze zijn en hoe ze naar de wereld kijken. En hoe we samen de wereld beter en mooier kunnen maken.

Lieve groet,

Camiel

From: Marieke Schouten <marieke.schouten@schoutenglobal.com>
Sent: vrijdag 12 november 2021
To: Camiel Gielkens <camiel.gielkens@schoutenglobal.com>
Subject: brief

Hi Camiel,

Laat ik starten met je complimenteren met je mooie betoog. De voorbeelden en elementen die je beschrijft raken mij ook. Vaak stel ik me voor als Marieke Schouten, dochter, zus, moeder, vriendin, leidinggevende, vrijwilliger…… en pas dit aan naar gelang de toehoorder. Want dit zijn wij. Wij, het individu, zijn meer dan 1 categorie of 1 rol. Als we het over hokjes hebben, dan passen we in meer hokjes dan alleen wit-zwart. Frank Boeijen schreef daar een mooi nummer over trouwens, welke ik als mini-lp op mijn slaapkamer grijs draaide als tiener. De tekst raakte me toen al. Dit even terzijde. En zoals je aangeeft, we kunnen alleen waarnemen wat we zien. Het gaat in mijn ogen verkeerd als we er een waarde aan toekennen en er naar gaan handelen. Als we stoppen met vragen stellen of de dialoog aan te gaan.

Niets is zo makkelijk om te oordelen en daarmee klaar. Iemand in een hokje stoppen en daarmee degene te labelen en op te bergen. Niets is zo uitdagend, leerzaam en soms ook pijnlijk als je nieuwsgierig opstellen met een open mindset. Zo heb ik in het verleden met mensen mogen samenwerken die gezien werden als stug, lastig en hier en daar tegenwerkend. In zo’n geval heb je een keuze, sterker nog je hebt altijd een keuze. Plak je op degene een dik oordelend label en handel je hiernaar? Of ga je de uitdaging aan, ben je nieuwsgierig en stel je een aantal open vragen? Ikzelf kies het liefst voor het laatste en dit heeft me het meeste gebracht.

Je benoemt enkele ingrediënten die leiden tot een betere (werk) wereld in relatie tot de discussie over diversiteit en inclusie. Ik wil hier graag enkele ingrediënten aan toevoegen dan wel benadrukken die hier mijns inziens ook aan bijdragen.

Zo haalde je het al aan, het belang van nieuwsgierigheid. Nieuwsgierigheid, een kwaliteit waarmee we allemaal geboren zijn. We zijn allemaal gestart als ‘kleine onderzoekers’ van onze omgeving. Zo stelden we meer dan 300 open vragen per dag en om meer te leren. Along the way is dit ons afgeleerd. Nu stellen we slechts ca. 30 vragen per dag en ga eens na bij jezelf, velen zijn gesloten of oordelend. Best verdrietig toch? Gelukkig leren wij onze deelnemers om niet alleen in gesprek te gaan over de uitkomsten van bijvoorbeeld testen. Ook maken we ze bewust van het belang van nieuwsgierig zijn in de breedste zin van het woord. De waarde hiervan.

Einstein zei ooit: ‘Het is belangrijk om nooit te stoppen met vragen te stellen. Nieuwsgierigheid heeft zijn eigen recht om te bestaan’. Nieuwsgierigheid leidt tot vragen stellen en beide zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Ik challenge iedereen om één dag lang alleen maar nieuwsgierig te zijn. Om geen meningen te poneren, maar open vragen te stellen. Om naar de wereld en mensen te kijken, zoals een kind kijkt. Verwonderend, open en zoals je beschrijft, met een groei mindset.

Als laatste ingrediënt wil ik assertiviteit toevoegen. Immers, als je ergens mee in aanraking komt, waarover je je mening wilt geven, dan is enige assertiviteit onontbeerlijk. Dit is waar onze grondlegger Jan Schouten mee startte: het betreft het opkomen voor jezelf, je gedachten, je overtuigingen zonder de ander nodeloos te kwetsen. Dat is mijn inziens de kern en dit doorstaat al jarenlang de tand des tijds. Toch wordt het vaak vergeten toe te passen. Worden gevoelens opgekropt en meningen gevormd in plaats van besproken of getoetst. Een assertieve houding leidt tot inzicht, groei en hier en daar een verhelderend goed gesprek. Ik kan namelijk niet in jouw hoofd kijken als ik bijvoorbeeld een grapje maak over jouw Limburgse roots, Camiel, wat dit teweeg brengt of dat dit je mogelijk raakt. Kortom, wees assertief zodat er nieuwe inzichten kunnen ontstaan.

Als je het mij vraagt hebben samen een aantal prachtige ingrediënten benoemd. Ingrediënten waar wij dagelijks mee werken, samen met onze deelnemers en ook binnen onze eigen organisatie. En als we dit vasthouden dan is mijn overtuiging dat dit leidt tot een mooiere samenwerking op werk en in onze samenleving.

Warme groeten,

Marieke

Vragen? Stel ze gerust!

Nieuwsgierig wat Camiel en Marieke vinden van een specifiek thema wat jou bezig houdt? Deel het met ze (je hebt nu hun emailadres). En wie weet zie je het terug in hun volgende emails!