Met aandacht op weg naar een veilig leerklimaat

Wat is een veilig leerklimaat?

“Een veilig leerklimaat is een omgeving waarin mensen zich goed voelen en risico’s durven nemen”, begint Van Dinteren. “De werking van het brein is hierbij interessant. Voor een veilig leerklimaat is ten eerste een leider nodig die je ziet en waardeert. Natuurlijk is het ook belangrijk hoe je zelf uit bed stapt ’s morgens, maar een groot deel van je emotionele en psychische welzijn hangt af van hoe anderen je benaderen. Kan ik hier zijn? Mag ik blunderen? Is er ruimte voor mijn inbreng? Kun je hierop ‘ja’ antwoorden, dan werk je in een veilig leerklimaat.”

Voordelen van een veilig leerklimaat

In een veilig leerklimaat kunnen mensen zich ontwikkelen. Zodat ze kunnen omgaan met veranderingen of een volgende stap kunnen zetten. Is het leerklimaat onveilig, dan houden mensen vast aan oude gewoontes en komen ze geen stap verder. “Soms leert iemand wel iets in een onveilig klimaat, maar vaak is het dan uit angst voor straf. Als je maar vaak genoeg met een houtje op iemands vingers tikt, gaat iemand uiteindelijk wel piano spelen”, legt Van Dinteren uit. “Vanuit een veilige setting pak je dingen echt beter en sneller op.”

Iets wat we hard nodig hebben in deze tijd, waarin veranderingen elkaar rap opvolgen en we steeds minder jongeren op de arbeidsmarkt hebben. “Er komen crises op ons af, we moeten ons om- en bijscholen en gaan samenwerken met technologie. We willen niet dat mensen afhaken omdat ze de (technologische) ontwikkelingen niet meer kunnen volgen. Ik zie een veilige leeromgeving dan ook als voorwaarde voor de toekomst.”

“Als wij straks willen dat ons rolstoeltje geduwd wordt, moeten we nu aandacht geven aan leren!”

Zo creëer je een veilig leerklimaat: 10 tips

• 1. Kies voor positief waarderen

Zien wat goed gaat en niet alleen wat fout gaat. Het klinkt zo simpel, maar let er maar eens op hoe vaak je iemands inzet en resultaat voor lief neemt.

• 2. Ken je medewerkers

Goed contact maken en mensen doorzien, is de sleutel naar verbinding. Sluit aan bij wat mensen al kennen en weten. Om mensen in beweging te krijgen, moet je namelijk weten waarom de ander doet wat hij doet. Ik werk bijvoorbeeld veel met het SCARF-model van David Rock, over de vijf elementen op het vlak van veiligheid. Weet je dat jouw team veel behoefte heeft aan zekerheid? Geef duidelijkheid en stel haalbare doelen. Is iemand gevoelig voor status? Snap dan dat hij afknapt als hij niet genoeg kansen en waardering krijgt.

• 3. Laat medewerkers fouten maken

Hoe meer iemand blundert of aangeeft dat hij of zij iets niet weet, hoe beter. Hier zit namelijk leerruimte.

• 4. Oordeel niet te snel

Juist van mensen die je in eerste instantie niet aanstaan, kun je veel leren.

• 5. Gebruik een buddy-systeem

Door een medewerker aan iemand te koppelen, creëer je overzichtelijke eilandjes in grote groepen.

• 6. Ga voor reversed mentoring

Oud aan jong koppelen en ze elkaar feedback laten geven, is een goed idee. Zolang het vrijwillig is, zal jong leren van oud en andersom. Bijvoorbeeld over nieuwe technologie.

• 7. Practice what you preach

Als mensen denken: ‘jeetje, wat wordt er nu van me gevraagd?’ gaan ze het niet doen. Ik zag laatst een bordje met daarop: dit is een veilige school. Wat zegt zo’n tekst nou? Je moet het niet zéggen, maar doen. Zodat mensen ervaren dat het veilig is.

• 8. Geef mensen keuzes

Thuis of op locatie werken? Geef mensen ruimte, maar tot op zekere hoogte. Als die ervaren consultant thuis werkt, moet hij zich immers ook realiseren dat een junior op dat moment niet van hem kan leren. Ook op trainingsvlak helpt het om keuzes te geven. Wordt het een artikel of een video? Verschillende soorten interventies aanbieden werkt.

• 9. Beperk regels en procedures

Systemen en regels kunnen belemmerend werken. Eerst 26 formulieren invullen voordat je een training mag volgen of ergonomische bureaustoel krijgt, werkt niet bepaald motiverend. Hoe meer ruimte je mensen geeft, hoe meer energie ze overhouden om te leren.

• 10. Doe aan job rotation

Als je het aandurft om even wat anders te gaan doen, kun je je leervermogen meer vergroten dan wanneer je in hetzelfde kokertje blijft. Rust roest.

Blijvend leren

Deze laatste vraagt om een toelichting, vindt Van Dinteren. “Als je mensen toestaat om lang hetzelfde te blijven doen, leren ze steeds minder. Denk aan een basisschooldocent die al járen aan groep acht lesgeeft en vindt dat hij groep drie niet kan lesgeven. Terwijl hij daar net zo goed voor opgeleid is. Door docenten periodiek te laten wisselen van groep, houd je hun leervermogen op peil. Dus ook al ervaren mensen een omgeving in eerste instantie als onveilig, het hoeft niet altijd zo te zijn.

Het is ons brein dat houdt van ‘oud en vertrouwd’ en het fijn vindt taken te automatiseren. Helemaal prima en functioneel als het gaat over bijvoorbeeld onze ochtendroutine, maar als we doorslaan in routines gebruiken we andere neuronen niet meer. Het is om deze reden dat ik ook tegen pensioen ben. Laat je grijze cellen iets te doen hebben, adviseer ik altijd. Van achter de geraniums zitten, word je zelf een geranium.”

Rol van HR bij leren

Organisaties moeten zich blijven ontwikkelen. Een steuntje in de rug is daarbij meer dan handig. “HR is de ideale partner om deze beweging in gang te zetten”, aldus Van Dinteren. “Iemand moet zeggen ‘we moeten gaan leren en ontwikkelen met elkaar, anders bestaat onze organisatie over vijf jaar niet meer’. Ik adviseer HR adviseurs en HR managers dan ook deze cruciale rol te pakken en leidinggevenden te ondersteunen bij het creëren van een veilig leerklimaat. De Mastermodule Leren en innoveren kan je hiermee op weg helpen. Graag zie ik je daar!”

Op zoek naar een andere opleiding om een nog sterkere HRM-professional te worden?

Kijk eens bij onze vele trainingen op het gebied van HRM en HRD.

BEKIJK DE TRAININGEN