Waarom reflecteren écht een plek in jouw agenda verdient

Wat reflectie betekent

Evalueren, dat gebeurt regelmatig op de werkvloer. Zijn de doelstellingen gehaald aan het eind van het project? Maar reflecteren op je leerproces, dat gebeurt nog te weinig, vindt Wagenaar. En dat terwijl het toch zo belangrijk is om je werkervaring om te zetten in een leerervaring.

Dit helpt jouw leerproces en geeft je inzicht waarin jij je wilt en kunt ontwikkelen. Met reflectie leer je om te groeien vanuit jouw eigen ervaringen.

De waarde van reflecteren op je werk

Regelmatig reflecteren op je werk maakt dat je soms anders naar jezelf kunt gaan kijken, merkt Wagenaar. De meeste mensen hebben volgens hem een flink vertekend beeld van hun prestaties. Hij stelt dat je je eigen talenten te vaak onderschat en onderwaardeert. Waarschijnlijk blijft vooral bij wat er niet goed ging.

Krijg je negatieve feedback, ben je een afspraak vergeten of een deadline uit het oog verloren? Dat blijft vaak nog lang hangen. “Goede prestaties worden vaak sneller vergeten”, merkt hij. “Zonder reflectie word je te veel geleefd door de waan van de dag.”

Hoe doe je aan zelfreflectie op het werk?

Hoe kun je leren reflecteren en maak je hier vervolgens een gewoonte van? Kijk vaak terug op wat je hebt gedaan en waar je naartoe wilt. Daarmee leer je een soort roadmap voor jezelf te maken. Je krijgt een beter beeld van je plek in het geheel en wat er wel goed ging. Zodra mensen hun prestaties plotten in een grafiek, zie je vrijwel altijd een stijgende lijn, benadrukt Wagenaar.

Om te reflecteren op jezelf, kun je jezelf regelmatig vragen stellen, zoals:

• Hoe vind ik dat ik het heb gedaan?
• Wat gaat er momenteel allemaal goed?
• Wat kan ik verbeteren?
• Wat heb ik nodig om verandering te ondernemen?
• Wat was er succesvol?
• Wat is mijn grootste prestatie?
• Hoe had ik het anders kunnen doen?

De valkuilen bij reflecteren

Reflecteren geeft je nieuwe ideeën, een nieuwe mindset, nieuwe inzichten. Het verhoogt je energieniveau en boost vaak je zelfvertrouwen. Maar je kunt ook doorschieten in reflecteren: dan wordt het rumineren of piekeren.

Professionals die perfectionistisch zijn aangelegd of last hebben van onzekerheid of faalangst, zijn daar vatbaar voor. Herken je dit van jezelf? Ga er extra bewust mee om. Merk je dat je wel heel regelmatig piekert of erg kritisch bent op jezelf, neem dan even wat afstand.

Manieren om te reflecteren

Wil je vaker reflecteren? Dan is het fijn om daarbij eerlijk te kunnen zijn tegen jezelf. Maar wees ook niet te hard! Besteed aandacht aan dingen die wel goed gaan – dat geeft motivatie voor jezelf en je team. Ook wil je natuurlijk tijd vrij kunnen maken voor reflectie. Tussen belletjes en meetings door is het nu eenmaal moeilijk om stil te staan.

Plan bijvoorbeeld maandelijks een reflectiemoment in, op een dag die doorgaans rustig(er) voor je is. Laat je telefoon en emailnotificaties even voor wat ze zijn. Reflecteer op een prikkelarme plek en schrijf je gedachten op.

Wanneer je voelt dat er actie aan wilt koppelen, schrijf je dit ook op, zodat je er bij een volgend moment weer op kunt reflecteren. Wil je aan de slag gaan met zelfreflectie? Adriaan Wagenaar geeft je nog meer waardevolle tips.

1.     Reflecteer gezamenlijk op moeilijke vraagstukken

Waarom reflecteren in je eentje niet altijd de voorkeur heeft? Samen reflecteren is een belangrijke vaardigheid voor professionals. Op die manier kun je sneller tot de kern komen en problemen oplossen, legt Wagenaar uit.

“Studenten die bij elkaar nagaan hoe een opdracht of module verloopt, levert veel op.” Hij ziet als opleidingsmanager Bedrijfskunde in de praktijk hoe dit regelmatig leidt tot nieuwe inzichten.

“Deelnemers en studenten ervaren dat je in veel gevallen samen sterker staat. Ze ervaren dat reflecteren nieuwe inzichten geeft om een probleem op te lossen. Dat maken we mogelijk met een online samenwerkingsomgeving waarin studenten onderling met elkaar kunnen overleggen.”

Maar ook met een cultuur die zo’n houding aanmoedigt, vertelt Wagenaar enthousiast. “Praat, stel vragen en leer van elkaar.”

Geen wonder dat Wagenaar reflecteren op een effectieve manier wil integreren in de innovatie van ontwikkeltrajecten. “Professionals worden sterker als reflecteren niet een verplichting is om een studiepunt te scoren.” Het is volgens hem een essentiële skill die ze ontwikkelen, om sneller tot de kern van een vraagstuk te komen.

2.     Maak je reflectie eens visueel

Wagenaar ziet het reflecteren als een integraal onderdeel van je ontwikkeling als professional. “Dat reflecteren kan echt met veel meer dan alleen een reflectieverslag. Zo zijn ze op Stanford University bezig met zogenaamde skillprints waarop reflecteren veel visueler wordt aangepakt.”

Zo’n print kun je volgens Wagenaar zien als een soort plattegrond van een metronetwerk van een grote stad. Daarin beweeg je van knooppunt naar knooppunt. Zo maak je een route voor jezelf over hoe je een professional wordt op welke gebieden. Waar nam je een afslag en waarom? Op welke halte bleef je langer staan?

“Door een skillprint zie je onmiddellijk waar je staat in je eigen leerproces, vervolgt Wagenaar met veel enthousiasme. Het geeft enorm waardevolle inzichten. “Wat heb je bereikt, wat wil je nog bereiken en welke rol speelt de volgende ‘halte’ in je leerproces?” Door het te visualiseren doorloop je het hele proces nog eens met je rechterhersenhelft, waar de creativiteit zit.

Maar bovenal kun je de skillprint zien als een gespreksopener: een kaart die anderen uitnodigt om jou die fundamentele vragen te stellen waardoor je samen nieuwe mogelijkheden ontdekt. “Een skillprint hoeft ook helemaal niet mooi te zijn”, benadrukt Wagenaar, “als het voor jou maar inzichtelijk is.”.

Tijdens de bachelor- en masteropleiding Bedrijfskunde werk je ook aan een persoonlijke skillprint. Zo ontwikkel je jouw routekaart voor persoonlijke en professionele groei.

3.     Geef de manager en filosoof in jou allebei de ruimte

We hebben allemaal een drukke agenda - waarom juist wél die tijd nemen om tot inzichten te komen? Juist op organisatieniveau speelt reflectie een grote rol in succesvol ondernemerschap, legt Wagenaar uit.

“Zie het zo: in ons hoofd zit een manager en een filosoof. De manager haat vragen, de filosoof is er gek op. De manager wil alle vragen het liefst meteen oplossen en verder gaan. De filosoof wil ‘zwangere’ vragen stellen waar een idee uit geboren kan worden.

Deze ‘zwangere’ vragen zijn niet bedoeld om te beantwoorden, maar om een gesprek op gang te zetten. Ze zijn bedoeld om verandering en inzicht te bewerkstelligen. Wie zijn we als bedrijf? Waarom doen we wat we doen?”

De kunst is om de filosoof en de manager beiden de ruimte te geven in je werk, vertelt Wagenaar gedreven verder. “Die reflectie is een belangrijk onderdeel in het bedrijfsleven. Het stelt je in staat om meer te doen dan alleen te bedenken hoe je bepaalde problemen zo snel en efficiënt mogelijk oplost.”

De waarde van het blijven reflecteren

Ben je in staat om te blijven reflecteren? Dan geeft je dit jou de mindset om nieuwe, spannende processen en denkwijzen te introduceren binnen een organisatie. Beslissingen die écht impact hebben.

“En dat vraagt om een manier van denken en reflecteren die je tijdens een studie echt aanmoedigt. Alleen zo kan je als professional echt belangrijke stappen zetten", besluit Wagenaar. 

Nog meer impact maken als professional

Waarom reflecteren belangrijk is als professional, is nu hopelijk duidelijk. Wil jij nog meer essentiële skills ontwikkelen? En wordt er vaak een beroep gedaan op jouw wendbaarheid, innovatief vermogen en adviesvaardigheden? Bekijk dan eens de Mastermodule Leidinggeven aan verandering.

BEKIJK MASTERMODULE LEIDINGGEVEN AAN VERANDERING