Assertiviteit behelst meer dan alleen voor jezelf opkomen
- Rubriek
- Artikel
- Datum
- 3 oktober 2010
- 2 minuten leestijd
Zo’n dertig jaar geleden zijn wij bij de Schouten & Nelissen Groep begonnen met assertiviteitstrainingen. Typerend voor het begrip assertiviteit is dat het in de ogen van veel mensen de betekenis aanneemt van de definitie uit de Dikke van Dale: het ‘jezelf durven zijn’, in de zin van ‘voor jezelf opkomen’. Wij hebben bij Schouten & Nelissen altijd een bredere omschrijving gehanteerd. In onze ogen behelst assertiviteit ‘opkomen voor jezelf mét behoud van relatie’. De doorsnee Nederlander ziet het begrip ‘assertiviteit’ vooral gerelateerd aan ‘voor jezelf opkomen’. Dit slaat door naar twee soorten ineffectief gedrag.
Slaafs gedrag
Door de toenemende druk in een jachtige samenleving hebben wij ons bekeerd tot het slaafs volgen van onze omgeving. Wij proppen onze agenda’s tot de nok toe vol, wij laten onze e-mailboxen vollopen met berichten. Berichten, waar wij op MOETEN reageren. Dat vinden wij vooral zélf, want door ons toenemende perfectionisme mogen wij geen enkele fout meer maken. Wij moeten vooral assertiever worden door te leren eigen keuzes te maken.
Horkerigheid
Ook wel hufterig gedrag te noemen. Hiermee bedoel ik: alleen maar bezig zijn met jezelf en dan pas oog hebben voor anderen. Je ziet dit gedrag in het verkeer, in winkels, op straat. IK heb voorrang, IK ben aan de beurt, IK loop hier. De persoon toont in de basis assertief gedrag – hij komt voor zichzelf op – maar verliest daarbij de relatie met de mensen om hem heen uit het oog.
Indrinkers
Mijn vrouw geeft les op een middelbare school, en we weten allemaal hoe ouders zich beklagen dat er te weinig leerkrachten zijn, waardoor lessen uitvallen en kinderen op straat gaan zwerven. Daarbij ‘besteden’ ouders steeds meer opvoedkundige taken – het bieden van structuur en duidelijkheid – uit aan de school.
Onlangs was er op deze school een feest voor pubers uit VWO 4, 5 en 6. Voorafgaand vond er een blaastest plaats, want de jongens drinken zich van tevoren geregeld te pletter. En inderdaad, twee van hen hadden een behoorlijke slok teveel op. De school greep in en weigerde de indrinkers aan de deur. Maar wat gebeurde er? Hun ouders keurden de actie af. Hun reactie: “laat die jongens ook eens een keer een lekker drankje drinken! Het is allemaal niet zo erg!”
Eigenbelang
Onbegrijpelijk. Terwijl ouders voor hun kinderen steeds meer structuur van de school verlangen, bieden zij zelf die structuur niet. Alleen als het hun zélf uitkomt, mogen grenzen verlegd worden. Deze ouders komen louter op voor hun eigenbelang, en verliezen daarbij uit het oog dat zij hun kinderen zelf ook moeten opvoeden. Niet alleen wanneer het hun uitkomt.
Beschuldigende vinger
Deze trend zie ik niet alleen in relaties tussen ouders en scholen , maar ook in de politiek en bedrijfsleven. Bij een lastige gebeurtenis kom je voor jezelf op. Maar je wijst dan in de eerste plaats met de beschuldigende vinger naar de ander, in plaats van de dialoog aan te gaan. Daarmee schiet je je doel voorbij. Assertiviteit is immers: voor jezelf opkomen, zonder de relatie met de ander te verstoren.
De slaafse volgers en de hufters zijn niet echt in verbinding met zichzelf en hun omgeving en zijn niet geholpen met eenzijdige oplossingen. Zij hebben baat bij rolmodellen die assertief gedrag voorleven, die helder hun verwachtingen kenbaar maken vanuit een goede relatie. Die hun leren zich als een betrokken wereldburger te gedragen: zich bewust van eigen kracht en met een open oog voor hun omgeving.
